Zo wapen je je tegen prikkels in een dikmakende omgeving
Lees het originele artikel op NU.nl hier.
Een poster bij de bushalte met een hamburger erop. De geur van croissants als je langs de bakker loopt. Een reclame voor smeuïge chocolade. Zulke prikkels kunnen ons ertoe aanzetten meer te snacken. Hoe weersta je die neiging?
Jij ziet een pizza met een sliert gesmolten kaas op tv en je pakt meteen je telefoon om te bestellen. Terwijl je partner denkt: lekker, maar we hebben eten voor vanavond in huis. Mensen die gevoeliger zijn voor dit soort prikkels, zijn niet slap, zegt leefstijlcoach Andreas Niessl van De Nederlandse Obesitas Kliniek.**
"Neem een of twee keer per week iets dat je écht lekker vindt." Andreas Niessl, leefstijlcoach De Nederlandse Obesitas Kliniek
Je brein is deels verantwoordelijk voor je gedrag. Niessl leg uit dat als je iets verleidelijks ziet, je lichaam allerlei stofjes uitscheidt. "Bij de ene werkt dat heftiger dan bij de andere, die de prikkel wat meer kan rationaliseren." Ghreline en het leptide zijn hormonen die een rol spelen bij het gevoel verzadigd te zijn.
Daarnaast spelen cognitieve processen een rol, aldus Niessl: het reflectieve systeem en het impulsieve systeem: het een rationaliseert, het ander is verbonden met gewoonten. Stress en vermoeidheid spelen ook een rol. Niessl: "Heb je een rotdag gehad, dan denk je misschien: ik heb het nu verdiend."
Jezelf wapenen tegen verleiding is mogelijk. Niessl zegt dat het belangrijk is om goed voor jezelf te zorgen: denk aan voldoende slaap, voldoende bewegen en volwaardige voeding eten om (onder meer) schommelingen in je bloedsuikerspiegel te voorkomen. Ook een regelmatig eetpatroon helpt. Makkelijk is het niet, bijvoorbeeld als je een klein kind hebt, dat je 's nachts uit de slaap haalt. "Daarom kun je niet aan alles tegelijk werken", aldus Niessl.
Bereid je voor op moeilijke momenten
Er is genoeg dat je wel zelf in de hand hebt. Maak een boodschappenlijstje, ga naar de supermarkt met een volle maag en wees niet te streng voor jezelf, tipt Niessl. "Neem een of twee keer per week iets dat je écht lekker vindt."
"Het moet minimaal een 8 zijn, spreek ik vaak met mijn cliënten af. Dan geniet je er ook echt van." Bereid je ook voor op moeilijke momenten. Als je weet dat je een lange dag voor de boeg hebt, zorg dan dat je gezonde tussendoortjes en een lunchbox bij je hebt. Dan koop je het saucijzenbroodje op het station minder snel.
"Het is niet heel duidelijk hoe het komt dat de een vaker zwicht voor verleidingen dan de ander", aldus psycholoog Bernou Melisse van Novarum, centrum voor eetstoornissen en obesitas. "Wel weten we welke factoren kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van obesitas. Zo heeft naar schatting ongeveer 2 procent van de Nederlanders een eetbuistoornis, maar dit aantal is veel hoger onder de populatie die lijdt aan obesitas."
"Het is handig om te weten hoe lang de prikkel aanhoudt, zodat je weet hoe lang je afleiding moet zoeken."" ? Bernou Melisse, psycholoog Novarum
Cafeïne kan je gevoelig maken voor prikkels
Omgaan met verleidingen maakt een belangrijk deel uit van de behandeling bij Novarum. "De gevoeligheid voor prikkels neemt af door regelmatig en voldoende te eten en vooral geen voedingspatroon aan te houden dat gericht is op lijnen." Inzicht krijgen in wat trek is en wat honger en verzadiging, is eveneens belangrijk.
"Daarnaast zijn er andere factoren die je juist gevoelig kunnen maken, zoals cafeïne, zoetstoffen en alcohol. Het hanteren van zelfopgelegde 'eetregels' vergroten ook de gevoeligheid voor prikkels. Door jezelf bepaalde regels op te leggen over je eetgedrag neemt de kans op ongecontroleerd eten juist toe."
Stop snoep in een blik boven de kast
Afleiding zoeken kan helpen, weet Melisse. "Het is handig om te weten hoelang de prikkel aanhoudt, zodat je weet hoe lang je afleiding moet zoeken. We kijken ook naar hoe je prikkels kunt vermijden."
"Leg bepaalde voedingsproducten uit het zicht en het liefst moeilijk bereikbaar. Geef snoep in bewaring bij je partner of stop het in een blik bovenop de kast. Wanneer je geneigd bent de pot pindakaas uit te lepelen kun je alleen hotelverpakkingen kopen."
De omgeving gooit vaak roet in het eten. Alle Westerse samenlevingen zijn obesogeen, aldus Melisse. "In Nederlandse winkels valt het nog mee. Hier liggen snoep en chocola niet vaak meer bij de kassa. Het is alleen niet zo dat er minder obesitas voorkomt wanneer we het aantal prikkels verminderen. Mensen hebben een bepaald eetpatroon aangeleerd en dat verandert niet zomaar. Wanneer er geen chocola meer bij de kassa ligt, ga je het niet ineens niet meer eten. Maar uit het zicht halen van bepaalde producten zorgt er echter wel voor dat het aantal impulsaankopen afneemt."
